Özel Sektörde Çalışan Öğretmen Kıdem Tazminatı Alabilir Mi?

ÖZEL SEKTÖRDE SÖZLEŞMELİ ÇALIŞAN ÖĞRETMEN KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR Mİ?

Mezun sayısının ihtiyaçtan çok fazla olması sebebiyle öğretmen atamalarında büyük yığılma yaşanmaktadır. Bu sebeplerle özel eğitim kurumlarında sözleşmeli olarak çalışan öğretmen sayısı giderek artmaktadır. Doğal olarak iş sözleşmesi kapsamında yaşanan hukuksal uyuşmazlık sayısı çoğalmıştır. Sözleşmeli çalışan öğretmenlerin İş Kanunu kapsamında hangi haklara sahip oldukları, kıdem tazminatı alıp alamayacakları , iş akdinin feshi ve usulü gibi sorunlar sıklıkla karşılaştığımız uyuşmazlıklara konu olmaktadır. Bu makalemizin konusu ise spesifik olarak ; özel öğretim kurumlarında çalışan öğretmenlerin kıdem tazminatı alıp alamayacakları, alabileceklerse koşulları hakkındadır.
Öncelikle belirtmek gerekir ki özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenler 5580 Sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanununa tabidir. Anılan kanunun 9/1 maddesine göre : ‘Kurumlarda çalışan yönetici, öğretmen, uzman öğretici ve usta öğreticiler ile kurucu veya kurucu temsilcisi arasında yapılacak iş sözleşmesi, en az bir takvim yılı süreli olmak üzere yönetmelikle belirtilen esaslara göre yazılı olarak yapılır. Mazeretleri nedeniyle kurumdan ayrılan öğretmen ve öğreticilerin yerine alınacak olanlar ile devredilen kurumların yönetici, öğretmen ve öğreticileri ile bir yıldan daha az bir süre için de iş sözleşmesi yapılabilir.’ Yasa koyucunun , öğretmen ve özel öğretim kurumu arasında yapılacak sözleşme için ‘bir takvim yılı süreli’ ifadesini tercih etmesi , Yüksek Mahkemenin bu sözleşmenin ‘belirli süreli’ sözleşme olduğu yorumunu yapmasını ve bu yorumun yerleşik içtihat haline gelmesini sağlamıştır. Böylelikle makalemizin hazırlandığı tarihteki Yargıtay kararlarına göre özel öğretim kurumu ile öğretmenler arasındaki sözleşmeler ‘belirli süreli iş sözleşmeleridir.’ Ve yine Yargıtay Kararlarına göre bu belirli sözleşmelerin birden fazla kez zincirleme olarak yapılması sözleşmeleri belirsiz süreli hale getirmemektedir. Sözleşmenin belirli yahut belirsiz süreli olmasının avantaj yada dezavantajları bir başka makale konusu olabileceğinden bu makalemiz açısından sözleşmelerin belirli süreli nitelikte olduğunu saptamakla yetinmekteyiz.
Konumuz olan kıdem tazminatı hakkı kapsamında bakılacak olursa iş akdinin belirli süreli yada belirsiz süreli olmasının bir kıymeti bulunmadığını belirtmek gerekir. Zira yasa koyucu tarafından kıdem tazminatı açısından halen yürürlükte olan 1487 Sayılı Kanun 14. Maddesinde , Bu kanuna tabi işçilerin hizmet akitlerinin.., ifadesi tercih edilmiştir. Açıkça anlaşılacağı gibi iş sözleşmesinin belir yada belirsiz olmasının kıdem tazminatı açısından bir belirleyici yanı bulunmamaktadır. Yargıtay belirli süreli iş akdinin sona ermesi halinde yenilenmeme iradesini sözleşmenin feshi olarak yorumlamaktadır. Bu durumda genel hükümler çerçevesinde kıdem tazminatı şartları bir olayda mevcutsa sözleşmeli çalışan öğretmenin kıdem tazminatını almasında hiçbir engel bulunmamaktadır. Yani belirli süreli sözleşme sona ermesine rağmen taraflardan birisi sözleşmeyi yenilememe iradesine sahipse, bu iradeyi gösteren tarafın yenilememe iradesi göstermesine sebep olan durumların değerlendirilmesi gerekecektir. Eğer kurumca yenilememe iradesi gösterilmişse ve bu irade haklı bir sebebe dayanmıyorsa iş akdi yenilenmeyen öğretmenin kıdem tazminatı hakkı doğacaktır. Yada öğretmence haklı sebeplerin varlığı halinde sözleşme yenilememe iradesi gösterilmişse yine kıdem tazminatı hakkından söz edilebilecektir.
Yargıtay’ın bu konuda yerleşmiş kararları mevcuttur. Yargıtay 22. HD 2016/17255 E.- 2019/14022 K. Sayılı karara göre : ‘Somut uyuşmazlıkta, sözleşmenin belirli süreli olarak yapılması kanuni düzenlemenin bir gereğidir. Aynı şekilde sözleşmenin yenilenmesi, sözleşmeyi belirsiz süreli hale getirmez. Bu tür sözleşmelerde, İş Kanunu’nun ilgili maddesindeki esaslı nedenin kendiliğinden mevcut olduğu kabul edilmelidir. Diğer taraftan, belirli süreli iş sözleşmeleri sözleşmenin niteliği gereği fesih ile değil, sürenin bitimi ile sona erdiğinden; belirli süreli iş sözleşmelerinde belirsiz süreli iş sözleşmelerine özgü bildirimli fesih yapılamaz. Somut uyuşmazlıkta; davacı, davalıya ait işyerinde, takip eden belirli süreli iş sözleşmeleri ile çalıştığından ve iş sözleşmesi işverence 19.08.2010 tarihinde alınan Yönetim Kurulu Kararına göre yenilenmediğinden, yenilememe yönündeki davalı iradesi haklı bir nedene dayanmadığından kıdem tazminatı talebinin kabulü gerekirken reddi isabetsiz olmuştur. Mahkemece bu husus gözetilmeden karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.’
Özet olarak belirtmek gerekirse, özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin de somut durum ve koşulları değerlendirmek üzere İş Kanunu güvencesinden yararlanan herkes gibi kıdem tazminatı alma hakları bulunmaktadır.
Not: önemle ifade etmek gerekirse ; hukuksal her sorun yeni bir sorundur ve kendine has detayları bulunmaktadır. Bu sebeplerle burada yer alan görüş ve bilgilerin bir uzman yardımı yerine geçemeyeceği ve hukuksal uyuşmazlıklar açısından uzman yardımı alınması temennimizi bildiririz.